Nowotwór prostaty
Grupa ryzyka: 45+
Nowotwory prostaty dotyczą mężczyzn coraz młodszych, dlatego tak ważne jest regularne robienie przeglądów zdrowotnych, w tym badań krwi. Jeśli w rodzinie mamy taki przypadek, powinniśmy badać się regularnie bez względu na wiek.
Badania poziomu PSA
PSA to antygen wydzielany przez komórki prostaty, obecny we krwi. Poza badaniem palpacyjnym sprawdzającym strukturę gruczołu krokowego (prostaty), jest to podstawowe badanie, jakie należy wykonać pod kątem diagnostyki.
Czynniki ryzyka
Na ryzyko zachorowania na raka prostaty wpływa dieta, palenie papierosów oraz czynniki genetyczne. Nawet jeśli nie występują żadne objawy, warto raz w roku, po 40 roku życia, przebadać się pod kątem tego nowotworu.
Objawy nowotworów prostaty
Prostata, zwana również sterczem lub gruczołem krokowym zlokalizowana jest w miednicy i przebiega przez nią część cewki moczowej. Jej rola to m.in. produkcja płynu nasiennego (same zaś plemniki produkowane są przez jądra).
Nowotwór prostaty jest najczęściej bezobjawowy. W większości przypadków przyczyną symptomów jest łagodny rozrost gruczołu krokowego (BPH) lub infekcja. Sam nowotwór daje objawy najczęściej w postaci zaawansowanej, dlatego ważne jest, aby zgłosić się do urologa by wyjaśnić i zrozumieć przyczyny powstawania dolegliwości intymnych, które mogą nas niepokoić.
Wśród objawów, na które powinniśmy zwrócić uwagę są:
Osłabienie strumienia moczu.
Częstomocz.
Wydłużenie czasu oddawania moczu.
Przerywany strumień moczu.
Oddawanie moczu w nocy.
Nagła potrzeba oddania moczu - zwane parciami naglącymi.
Wrażenie, że pęcherz nie został całkowicie opróżniony po wizycie w toalecie.
Krwiomocz.
Zaburzenia erekcji.
Nietrzymanie moczu.
Zmian rytmu wypróżnień.
Ból okolicy lędźwiowej, pleców, klatki piersiowej lub nóg.
Osłabienie kończyn dolnych.
Nie ignoruj żadnych objawów.
Jeśli zaobserwujesz u siebie podobne objawy udaj się na wizytę do urologa. Podstawowe badania może zlecić także lekarz internista, który następnie pokieruje Cię dalej, jeśli wyniki dodatkowych testów (na przykład badania krwi i poziomu PSA) będą niepokojące.
Nie ignoruj zwłaszcza przewlekłych dolegliwości. Im wcześniej przyznasz sam przed sobą, że coś może być nie tak, tym lepiej dla Twojego zdrowia, bo tym wcześniej będziesz mógł rozpocząć leczenie.
Nie musisz się obawiać - większość z tych objawów może świadczyć także o niegroźnych dolegliwościach i niekoniecznie zaobserwowanie któregoś z nich świadczy o nowotworze. Pamiętaj jednak, że tylko lekarz może postawić ostateczną diagnozę w sprawie trapiącej Cię dolegliwości.
Namów ojca, dziadka
i wujka na wizytę!
Przekonanie ojca, dziadka czy wujka do skonsultowania się z urologiem w celu zdiagnozowania prostaty może być trudne, ale to ważne! Oto kilka sugestii, które mogą pomóc w przekazie i zachęceniu ich do podjęcia tego kroku:
Wyjaśnij znaczenie wczesnego wykrywania: omów z nimi, że nowotwór prostaty jest najczęstszym typem raka wśród mężczyzn, ale wcześnie wykryty ma dużo większe szanse na powodzenie leczenia i całkowite wyleczenie. Wyjaśnij, że wczesne badanie może pomóc uniknąć powikłań i poprawić rokowanie.
Podziel się statystykami: przedstaw im konkretne liczby i fakty dotyczące nowotworu prostaty, aby uświadomić, jak ważne jest regularne badanie. Nie wszystkich przekonają suche liczby, ale nawet lekarz rodzinny może podsunąć zalecenia medyczne, które podkreślają korzyści regularnej diagnostyki.
Wskaż na dostępność nowoczesnych metod diagnozy: zapewnij ich, że badanie prostaty nie musi być nieprzyjemne. Wspomnij o nowoczesnych metodach, takich jak badanie PSA, które mogą być mniej inwazyjne.
Wielu mężczyzn obawia się wizyty u urologa, ponieważ leczenie może wpłynąć na sprawność seksualną. Warto podkreślać, że owszem, może na chwilę ją ograniczyć, jednak późno zdiagnozowany nowotwór prostaty oznacza usunięcie tego gruczołu, co może sprawić, że nigdy już tej sprawności nie odzyskamy. Lepiej więc zrobić przerwę na czas leczenia niż utracić te możliwości na zawsze, prawda?
Znajdź pozytywne przykłady: jeśli znasz kogoś, kto poddał się badaniu prostaty i dzięki temu wcześnie wykryto ewentualne problemy, podziel się tą historią. Może Ty masz za sobą już taką wizytę i wiesz, że nie ma się czego obawiać? Pozytywne doświadczenia mogą zmotywować ich do podjęcia kroku.
Zaproponuj towarzystwo: jeśli Twój bliski jest zaniepokojony badaniem, zaoferuj mu swoją obecność i wsparcie podczas wizyty u lekarza. Czasem towarzystwo bliskiej osoby może uspokoić i zredukować lęk. Wspólna wyprawa do lekarza i diagnostyka - jeden po drugim - może ułatwić to całej męskiej reprezentacji w rodzinie.
Szukaj wsparcia innych członków rodziny: jeśli masz rodzeństwo lub inne bliskie osoby, które podzielają Twoje zaniepokojenie występującymi objawami, wspólnie podkreślcie ważność poddania się badaniu prostaty i wsparcia ojca, dziadka czy wujka w tej decyzji. Jeśli nie ma żadnych objawów - warto podkreślić, że pojawiają się one dopiero, kiedy choroba jest zaawansowana.
Zaproponuj wizytę profilaktyczną: zamiast skupiać się tylko na badaniu prostaty, zaoferuj wizytę profilaktyczną u lekarza w celu oceny ogólnego stanu zdrowia. To może być mniej niepokojące podejście, które otworzy drogę do omówienia tematu raka prostaty.
Wykazuj empatię i zrozumienie: bądź cierpliwy i wyrozumiały wobec ich obaw. Staraj się słuchać i odpowiedzieć na wszelkie pytania, które mogą mieć. Podpowiedzi znajdziesz chociażby na naszej stronie.
Nie namawiaj siłą: pamiętaj, że ostateczna decyzja należy do nich. Nie namawiaj ich siłą, ale staraj się powoli budować świadomość i akceptację dla idei poddania się badaniu.
Przede wszystkim zachowaj spokój i wyrozumiałość. Nie każdy będzie gotowy natychmiast podjąć decyzję o wizycie u lekarza, ale Twoje wsparcie i cierpliwość mogą znacznie pomóc w przekonaniu ojca, dziadka, wujka czy kolegi do podjęcia tego kroku.
Czynniki ryzyka
Wiek
Ryzyko zachorowania na raka prostaty wzrasta wraz z wiekiem mężczyzny. O regularne badania powinien dbać każdy mężczyzna po czterdziestce. Ryzyko wzrasta gwałtownie po 50 roku życia.
Wywiad rodzinny
Jeśli w najbliższej rodzinie (brat, ojciec) ktoś chorował na raka prostaty to ryzyko wystąpienia tego nowotworu znacząco wzrasta. Choroba ta ma nierzadko podłoże genetyczne, a więc dziedziczymy skłonność do pewnych typów nowotworów. W takim przypadku bardzo ważne są regularne przeglądy zdrowotne u lekarza bez względu na to, w jakim wieku jesteśmy.
Grupa etniczna
Okazuje się, że czarnoskórzy mężczyźni chorują na raka prostaty częściej niż przedstawiciele innych grup etnicznych. Nie oznacza to jednak, że pozostali nie chorują wcale. W Polsce rak prostaty jest najczęściej diagnozowanym typem nowotworu wśród mężczyzn.
Narażenie na substancje rakotwórcze
Osoby, które pracują w środowisku, gdzie występują substancje rakotwórcze zapewne doskonale o tym wiedzą. Dodatkowe badania medycyny pracy oraz kontrole w zakładach pracy pomagają chronić się przed zachorowaniem na nowotwór (nie tylko prostaty), ale nie zwalniają z regularnych badań. Dotyczy to zwłaszcza mężczyzn, którzy przeszli na emeryturę i nie podlegają już regularnym kontrolom w zakładzie pracy.
Substancjami o działaniu rakotwórczym są także papierosy. Palenie zwiększa ryzyko raka prostaty i wystąpienia bardziej agresywnych typów nowotworów.
Dieta
Spożywanie pokarmów z dużą zawartością tłuszczów nasyconych, zwiększa ryzyko rozwoju raka prostaty. Zawierają je na przykład masło, smalec oraz mięsa.
Pamiętaj, że jeśli chcesz dokonać radykalnych zmian w swojej diecie, lepiej skonsultuj to z dietetykiem. Zrób najpierw szczegółowe badania, by określić, jakie składniki w Twojej diecie są najbardziej niezbędne, a jakich dostarczasz nadmiar do organizmu. Z pakietem takich wyników skonsultuj się z odpowiednim specjalistą - nie ma diety uniwersalnej, chroniącej przed wszystkimi chorobami.
Aktywność seksualna
Okazuje się, że panowie, którzy po czterdziestce są aktywni seksualnie obniżają ryzyko zachorowania na raka prostaty. Mówiąc językiem potocznym, okazuje się, że istotne jest to, aby w naszej prostacie "nic nie zalegało", a zajmuje się ona przecież produkcją i magazynowaniem płynu nasiennego, który wydostaje się z niej w chwili ejakulacji.
Mówiąc konkretnie - panowie, którzy po czterdziestce ejakulują co najmniej 20 razy w miesiącu, obniżają ryzyko zachorowania o niemal 30%.
Niebezpieczne stosunki seksualne
Mężczyźni zarażeni chorobami przenoszonymi drogą płciową mają większe szanse na zachorowanie na nowotwór prostaty. Konsultując się z lekarzem dermatologiem czy wenerologiem warto również zaplanować regularne wizyty u urologa.
Leczenie nowotworów prostaty
Kiedy pada diagnoza – rak gruczołu krokowego i lekarze ustalą zaawansowanie choroby – przychodzi pora na decyzje terapeutyczne. W wypadku raka gruczołu krokowego istnieje jeden szczególnie istotny czynnik decydujący o sposobie leczenia – jest nim wiek chorego oraz bezpośrednio z nim związane – stan ogólny pacjenta i choroby współistniejące.
Ponadto nowotwór ten przebiega zwykle bardzo powoli i jest wrażliwy na mało obciążające leczenie hormonalne – stąd w pewnych sytuacjach dopuszczalne jest nawet odroczenie leczenia.
Wczesny rak gruczołu krokowego może być leczony dwiema metodami: chirurgicznie albo radioterapią. Tylko wczesne rozpoznanie daje pełną szansę na wyleczenie, dlatego kluczowa jest regularna diagnostyka. W Polsce cały czas ponad 5500 osób rocznie umiera na ten nowotwór.
Obserwacja
W sytuacji, gdy guz jest mały, o niskiej agresywności i ma małe szanse na rozprzestrzenienie się poza prostatę, lekarze mogą zdecydować o rezygnacji z leczenia i skupić się tylko na obserwacji i regularnych badaniach. Jest to oczywiście decyzja konsultowana z pacjentem.
Hormonoterapia
Hormonoterapia stosowana jest głównie przed radioterapią, aby zwiększyć skuteczność obu metod i zmniejszyć rozmiary gruczołu. Trwa ona zwykle około trzech miesięcy.
Wzrost komórek gruczołu krokowego, zarówno tych prawidłowych, jak i zmienionych nowotworowo, stymulowany jest przez męskie hormony płciowe (androgeny), czyli głównie przez testosteron. Hormonoterapia ma na celu zahamowanie wpływu androgenów na ten gruczoł. Można to osiągnąć, podając leki, które sprawiają, że receptory wewnątrz komórek rakowych stają się niewrażliwe na działanie testosteronu, co może znacznie spowolnić rozrost nowotworu.
Radioterapia
Alternatywą dla leczenia chirurgicznego (decyduje o tym lekarz uwzględniając typ nowotworu i ogólny stan zdrowia pacjenta) jest radioterapia. Często bywa ona poprzedzona wstępnym leczeniem hormonalnym.
Zasadniczo istnieją dwie metody radykalnej radioterapii raka gruczołu krokowego: brachyterapia, czyli naświetlanie śródtkankowe (źródło promieniowania wprowadza się bezpośrednio do zajętych nowotworem tkanek) oraz teleradioterapia, czyli naświetlanie z pól zewnętrznych.
Po radioterapii o wiele rzadziej niż po leczeniu chirurgicznym występuje impotencja bądź nietrzymanie moczu. Problemem mogą być jednak popromienne zapalenie odbytnicy bądź pęcherza moczowego.
Leczenie lekami
U chorych u których nie wystąpiły przerzuty jest możliwość refundowanego radiofarmaceutykami - są to leki, które opóźniają rozwój choroby i przedłużają życie pacjenta. Terapia taka może być stosowana u pacjentów, którzy spełniają określone warunki w zakresie typu nowotworu i wcześniejszego leczenia. Pamiętajmy, że nie każdy pacjent kwalifikuje się do każdego typu leczenia i urolog decydując się na określone postępowanie nie jest “złośliwy” sugerując operację - lekarze uwzględniają wszystkie czynniki, aby znaleźć najlepszą ścieżkę do wyzdrowienia pacjenta.
Operacja
Zabieg operacyjny polega na wycięciu gruczołu krokowego z pęcherzykami nasiennymi i regionalnymi węzłami chłonnymi. Powikłaniami leczenia chirurgicznego mogą być zaburzenia erekcji oraz nietrzymanie moczu. Czasami zdarza się zwężenie zespolenia cewkowo-pęcherzowego.
Obecnie refundowane jest leczenie z użyciem zaawansowanych robotów chirurgicznych. Dzięki ich zastosowaniu mniejsze jest ryzyko powikłań po zabiegu.
